کلیدواژه: نَفَسْ

به نام خدا

سلام

امروز می خواهیم راجع به ریشه [ ن ف س ] صحبت کنیم و کلید واژه ما عبارتست از: نَفَسْ نَفَسْ یا دَم، به معنای فرو بردن هوا به داخل ریه یا خارج کردن هوا از ریه است که به این عمل، تنفس یا نفس کشیدن میگویند که مصدر از باب تفعُّل است. درقرآن کریم از این ریشه تحت عنوان دمیدن صبح، نام برده شده است که منظوروبرآمدن آفتاب است. نَفْسْ، به معنای روح و روان، نیز از این ریشه است، چرا که نَفْس نیز مانند نَفَس، لطیف و ناپیدا بوده و هر دو مایه زندگی هستند و خداوند نیز در مورد خلقت انسان میفرماید: از روح خود در او دمیدم؛ و عالَم و آدم به نَفَسِ رحمانی زنده اند. نفیس نیز از این ریشه بوده و به معنای "دارای نفس قیمتی" است. در قرآن کریم، این ریشه درباب تفاعُل نیز بکاررفته است که تحت عنوان تَنافُس بوده و به معنای رقابت یا مسابقه بین دو نَفْسْ، در رسیدن به یک امر معنوی ِنفیس است. مشابه این قضیه درامور مادی، نَفَس نَفَس زدن در مسابقات ورزشی است. و اما نَفْسْ،مراتب مختلفی دارد که معروفترین آنها، نفسِ امّاره، لَوّامه و و مُطَمَئِنّه هستند. درقرآن کریم ازنفس مُلهَمه نیز نام برده شده است. و حالا میپردازیم به مثالهای قرآنی این ریشه: تَنَفُّس: نَفَس کشیدن، دَمیدن، برآمدن

مثال: وَ الصُّبْحِ إِذا تَنَفَّسَ: قسم به صبح آنگاه که بر دمد.

نَفْسْ: خود، ذات، شخص، بشر، جان، روح، روان، باطن، قلب و دل، جمع ِآن میشود >>> أَنْفُس و نُفوس

مثال: أَتَأْمُروُنَ النَّاسَ بِالْبِرِّ وَ تَنْسَوْنَ أَنْفُسَکُمْ: آیا مردم را به نیکی دعوت میکنید و خودتان را فراموش می کنید

مثال: وَ تُخْفی فی نَفْسِکَ مَا اللَّهُ مُبْدیهِ: و در دلِ خود، چیزی را پنهان میکردی که خداوند آن را آشکار میکند.

مثال: إِنَّ النَّفْسَ لَأَمّارَةٌ بِالسُّوءِ: نفسِ (سرکش) بسیار به بدیها امر میکند.

مثال: وَ وُفِّیَتْ کُلُّ نَفْسٍ ما کَسَبَتْ: و به هرکس (پاداش) آنچه انجام داده بطور کامل داده میشود

مثال: خَلَقَکُمْ مِنْ نَفْسٍ وَٰحِدَةٍ: او شما را از یک بشر(آدم) آفرید.

مثال: اَللّهُ یَتَوَفّی الْأَنْفُسَ حینَ مَوْتِها: خداوند، ارواح را به هنگام مرگ، قبض میکند.

مثال: وَ یُحَذِّرُکُمُ الّٰلهُ نَفْسَهُ: خدا شما را از (نافرمانی) خودش بر حذر میدارد

مثال: وَ شَهِدُوا عَلیٰ اَنْفُسِهِمْ: و بر علیه خودشان گواهی میدهند.

مثال: اَوَ لَمْ یَتَفَکَّرُوا فٖی اَنْفُسِهِمْ: آیا آنان با خودشان فکر نکردند

تَنافُس: مسابقه یا رقابتِ بین دو نفْسْ

مُتَنافِسْ: مسابقه دهنده

مثال: وَ فِی ذَلِکَ فَلْیَتَنافَسِ الْمُتَنَافِسون: و در رسیدن به آن، مسابقه دهندگان، باید مسابقه دهند.

تبصره: ریشه[ ن ف ث ] نیز، به لحاظ ظاهر و معنا مشابهت با ریشه [ ن ف س ] داشته به معنای دمیدن است ولی بیشتر، جنبه منفی آن مدّنظر بوده و در قرآن، به عنوان دمیدن دروجادو بکار رفته است.

نَفَثَ: دمیدن، فوت کردن، القاکردن

نَفّاثَة: بسیاردمنده، جمعِ آن میشود >>> نَفّاثات: دمندگان

مثال: وَمِنْ شَرِّ النَّفَّاثَاتِ فِی الْعُقَدْ: و از شرِ دمندگان در گره ها (منظوردمیدن ساحران در وسایل جادوست)

برچسب‌ها

نفس
نفث