کلیدواژه: ضدّ و ندّ
کلیدواژه: ضدّ و ندّ
به نام خدا
سلام
امروز می خواهیم راجع به دو ریشه ی [ ض د د ] و [ ن د د ] صحبت کنیم و کلید واژه ما عبارتست از: ضِدّ و نِدّ
معنای ریشه [ ض د د ] مخالفت و مغایرت است.
عده ای قائلند که «ضدّان» دو شیء هستند از یک جنس، ولی در اوصافی با یکدیگر منافات دارند، مثل سیاهی و سفیدی یا خیر و شرّ. تضادّ، مصدر از باب تفاعل بوده به معنای مغایرت و تقابل است و مُتضادّ، به معنای مخالف و مغایر است. ضِدّ، یعنی مخالف؛ و به دشمن نیز که در تقابل با انسان است، ضدّ گفته می شود و جمع آن می شود >>> اَضداد
️ ریشه دومی که به آن پرداخته می شود، عبارتست از: [ ن د د ] معنای اصلی این ریشه، مقابله و مخالفت با چیزی است که در اعمال و امور، مشابه آن چیز است.
بنابراین در این ریشه ۳ قید تقابل و مخالفت و شباهت لحاظ می شود.
مثال بارز آن، در مورد دو رقیب است که با وجودیکه در یک رشته، فعالیت می کنند ولی در مقابل 
هم قرار می گیرند.
و یا مورد دو دوست 
که یکی با دیگری مخالفت می کند.
و یا شتری 
که به یکباره از گله خود خارج می شود و از اطاعت در آمده، ساز مخالف می زند، بنابراین یکی دیگر از معانی این ریشه، رمیدن و فرار کردن و پراکنده شدن است؛ به عود هم ندّ گفته می شود، چون بوی آن پراکنده می شود. تَنادّ (تَنادُدْ ⇦ تَنادّ) یا تنادید، هم از این ریشه بوده و یَوُمَ التَّنادّ ، اشاره به روز قیامت است که در آن، همه از هم فرار می کنند.
نکته: یَوْمَ التَّنادْ ، که در قرآن کریم نیز به آن اشاره شده است، به معنای روزی است که در آن مردم یکدیگر را ندا می کنند 
، و در آن، تَناد، بدون تشدید «د» بوده و از ریشه ی [ ندو ] است. (تَنادُو⇦تَنادِو⇦ تَنادِی⇦ تَناد)
ندّ، همچنین شامل معبودان دروغینی است که با وجودیکه مثل خداوند پرستش می شوند ولی در ضدّیت و مقابل خداوند قرار می گیرند.
پس: نِدّ ترکیبی از کلماتِ «ضِدّ» و «مانند» است و ندّ، یعنی مخالف و مُقابلِ مُماثِل
نِدّ = ضِدِّ مانند خود، یا مخالف نظیر خود 
بنابراین به نظر می‌رسد که معادل این ریشه، آنگونه که در اکثر کتاب‌های لغت آمده، صرفاً شبیه یا مانند نیست.
نِدّ، به همتا، قرین، همرتبه، همپایه، شریک، رقیب و مخالف گفته می شود. «نِدّ» به چیزی گفته می‌شود که شباهت جوهری به چیز دیگری دارد؛ ولی «مثل» به هر گونه شباهت اطلاق می‌شود، بنابراین «نِدّ» معنای عمیق‌تر و رساتری از «مثل» دارد و خاصّ تر از مِثل است و هر ندّی، مثل است ولی هر مثلی، ندّ نیست جمع نِدّ می شود >>> اَنْداد
انداد، به امثال و کسانی که با هم ضدّیت و رقابت دارند، گفته می شود.
نَدید، به کسی گفته می شود که با نظر دوستش مخالفت کند و با او مقابله کند.
مقصود از اَنداد در قرآن کریم، معبودهایی است که کُفّار به جای خدا برای خود اتخاذ کرده اند.
لازم به یاد آوری است که خداوند تبارک و تعالی، هیچ ضدّ و نِدّی ندارد و حالا می پردازیم به مثالهای قرآنی این ریشه:
ضِدّ: مخالف، دشمن، جمع آن می شود >>> اَضداد
مثال: كَلَّا سَيَكْفُرُونَ بِعِبَادَتِهِمْ وَيَكُونُونَ عَلَيْهِمْ ضِدًّا: چنين نيست! بزودى (آن معبودان) پرستش آنها را انکار می کنند و دشمنشان خواهند بود
نِدّ: همتا، شریک، جمع آن می شود >>> اَنداد
مثال: وَجَعَلُواْ لِلَّهِ أَندَادًا لِّيُضِلُّواْ عَن سَبِيلِهِۦۗ: و براى خدا همتايانى (شریکانی) قرار دادند تا مردم را از راه او گمراه كنند
مثال: وَمِنَ ٱلنَّاسِ مَن يَتَّخِذُ مِن دُونِ ٱللَّهِ أَندَادًا: و برخى از مردم معبودانی غير از خدا انتخاب می کنند