کلیدواژه: صعود
کلیدواژه: صعود
به نام خدا
سلام
امروز میخواهیم راجع به ریشه [ ص ع د ]صحبت کنیم و کلید واژه ما عبارتست از: صعود اصل معنای این ریشه، بالا رفتن است و چون بالا رفتن، بر خلاف جاذبه زمین بوده و با سختی همراهست، این ریشه به معنای سخت و دشوار نیز هست. تَصْعید (باب تفعیل) و تَصاعُد (باب تفاعل) نیز، از این ریشه بوده به معنای بالا رفتن هستند. تصعید به تبدیل جامد به گاز (مثل تبدیل نفتالین به گاز) نیز گفته میشود، چون گاز سبک بوده و بالا میرود. اِصعاد (باب اِفعال) نیز از این ریشه است به معنای بالا رفتن یا بالا بردن؛ این باب ابتدا برای بالا رفتن از بلندی بکار میرفت ولی بعدا در مورد مطلقِ رفتن بر روی زمین، نیز استفاده شد (مثل فعلِ امرِ" تَعال " ،که در اصل به معنای "بیا بالا" است، ولی بعدها در مطلقِ امر به آمدن، استفاده شد و تَعالَوا یعنی: "بیایید" ) ؛ بعلاوه راه رفتن، در واقع، در روی زمین، که همان بالای زمین است صورت میگیرد (در مقایسه با درون و زیرِ زمین ) واژه صَعید (بر وزن فَعیل) نیز، از این ریشه بوده ، و در مفهوم اسم و صفت (همان مَصْعود) که عمل صعد (صعود یا رفتن) بر آن صورت گرفته است، بکار رفته است. به سطح یا رویه زمین، نیز صَعید گفته میشود، چون بالا و روی زمین است.(نسبت به عمق و زیرِ زمین) واژه صعید، همچنین به زمینی که فاقد گیاه و درخت بوده و با خاکِ تنها پوشیده شده باشد، نیز گفته میشود چون در این حالت، رویه زمین که به آن وجه زمین نیز میگویند، خود را بهتر نشان میدهد و بعلاوه، زمینِ بدون گیاه، مستعد بلند شدن ذرات خاک و غبار نیز هست. معنای دیگر این واژه، زمین صاف و هموار است چون تداوم راه رفتن، باعث صاف شدن آن میشود. این واژه همچنین به معنای راه نیز هست، چون بر روی آن راه میروند (مثل واژه طریق، به معنای راه، که از ماده "طرق" به معنای کوبیدن گرفته شده چون پایِ روندگان، آن را میکوبد) واژه صعید در قرآن، به همراه واژه طیب،برای بیان چگونگی تیمم، نیز بکار رفته است که به نوعی بیانگر رابطه ارتفاع و پاکی نیز هست، که در این مورد میتوان گفت، چون زمینهای پست و گود افتاده، بیشتر در معرض آلودگیهای عارضی از سوی انسانها و بعضی جانوران هستند، نقاط مرتفع زمین، پاک تر بوده و قرآن، برای بیان پاکی، از این ریشه استفاده کرده است. پس در کل، این واژه، به معنای زمین بلند و مرتفع، زمین پاک، زمین صاف و هموار، خاک، راه و مکان پهن و فراخ، بکار رفته است. و در مجموع میتوان گفت، به مطلقِ وجه الارض و هر چیزی که عنوان زمین، بر آن صادق باشد، صعیدگفته میشود اعم از خاک، سنگ، سنگریزه، کلوخ و مانند آن و تیمم بر آنها اگر پاک باشند صحیح است.
⚠️تذکر: سطح بیرونی زمین از جهت محدب بودن و آشکار بودن، به پشت نیز تشبیه شده (ظَهْرُ الارض) که در ماده[ظ ه ر] به آن پرداخته شد؛ و به هر جهت ،هر دو تعبیر، نشاندهنده لایه سطحی و بیرونی زمین است (در مقابل باطن زمین) و حالا میپردازیم به مثالهای قرانی این ریشه:
🔺️صَعَدَ:بالا رفتن مثال: إِلَيْهِ يَصْعَدُ ٱلْكَلِمُ ٱلطَّيِّبُ: کلمات طیب و پاک به سوی او بالا میرود
🔺️اِصْعاد: (باب اِفعال)، بالا رفتن، رفتن در زمین هموار مثال: إِذْ تُصْعِدُونَ وَلَا تَلْوُۥنَ عَلَىٰٓ أَحَدٖ: آنگاه که (در جنگ احد، به هنگام فرار، از کوه بالا )می رفتید و به هيچ كس توجه نمى كرديد 🔺️تَصَعُّدْ: (باب تفعّل)، بالا رفتن مثال: وَمَن يُرِدْ أَن يُضِلَّهُۥ يَجْعَلْ صَدْرَهُۥ ضَيِّقًا حَرَجٗا كَأَنَّمَا يَصَّعَّدُ فِي ٱلسَّمَآءِۚ: و كسى را كه [به خاطر لجاجت و عنادش] بخواهد گمراه نمايد، سينه اش را چنان تنگ مى كند كه گويى به زحمت در آسمان بالا مى رود
🔺️صَعَدْ: سخت و دشوار مثال: وَمَن يُعْرِضْ عَن ذِكْرِ رَبِّهِۦ يَسْلُكْهُ عَذَابٗا صَعَدٗا: و كسى كه از ياد پروردگارش روى برگرداند، او را در عذابى بسيار سخت و روز افزون درخواهد آورد
🔺️صَعُود: رنج و سختی، دشواری، گردنه ای که بالا رفتن از آن، سخت است مثال: سَأُرۡهِقُهُ صَعُودًا به زودى او را به بالا رفتن از گردنۀ عذابى بسيار سخت مجبور مى كنم (به عذاب سخت دچار میکنم)
🔺️صَعید: روی زمین، سطح زمین بدون گیاه و درخت، خاک مثال: فَتُصْبِحَ صَعِيدٗا زَلَقًا: تا به صورت زمينى صاف و بى گياه و لغزنده شود مثال: فَتَيَمَّمُواْ صَعِيدٗا طَيِّبٗا: پس ،به خاكى پاكی، تیمّم كنيد مثال: وَإِنَّا لَجَٰعِلُونَ مَا عَلَيْهَا صَعِيدٗا جُرُزًا: و بى ترديد ما آنچه را روى آن است، بصورت خاك و زمینی بى گياه قرار میدهیم