کلیدواژه: سوله
کلیدواژه: سوله
به نام خدا
سلام
امروز می خواهیم راجع به ریشه [ س و ل ] صحبت کنیم و کلید واژه ما عبارتست از : سوله معنای اصلی این ریشه، سستی و رخوت و نرمش همراه با غرور و فریب است. به شل شدگی و افتادگی زیر ناف که در اثر سوراخ جدار شکم و فتق، حاصل می شود، نیز سَوَل می گویند.
اَسْوَل و سَوْلا، بر وزن اَفعَل و فَعلاء، صفت مشبه بوده، که به ترتیب برای مذکر و مونث به کار می رود و به کسی گفته می شود که در زیر ناف او سستی و فرو هشتگی بوده و شکمش برجسته و آویزان شده باشد.
رَجُل اَسول، همچنین به مرد آرام و مغرور گفته می شود (شبیه چنین تعبیری در زبان فارسی، کسی است که باد در غبغب انداخته باشد)
️سَحاب اَسْول 
، به ابر سست و فروهشته بر زمین گفته می شود که یا ریزش دارد یا تظاهر به ریزش باران می کند.
به دلو بزرگ هم، سَوْلاء می گویند.
معنای دیگر این ریشه، سوراخ و منفذ است که با سستی همراه است.
سوله، نیز از این ریشه بوده به نوعی سازه، با محوطه بزرگ گفته می شود که ساخت آن راحت و آسان بوده و دو طرف آن باز است و به اصطلاح دارای منفذ است، بنابراین از ساختمانهای سست و ساده محسوب شده و بیشتر به عنوان انبار، کارگاه، یا سالن ورزشی استفاده می شود؛ فعل این ریشه، نیز سوله ساختن است و به کنایه، به ساختن چیز سست و ساده و توخالی و یا ظاهر سازی و فریب کاری (آراستن) نیز گفته می شود.
بنابراین معنای دیگر این ریشه، تسهیل یا آسان کردن و آراستن و تزیین کردن است.
لازم به ذکر است که آرایش یا آراستن، علاوه بر تزیین کردن، به صِرفِ ساختن چیزی نیز گفته می شود، مثل آرایه یا آرایش جنگی که به نحوه چیدمان نیروها گفته می شود. ★مشابه این تعبیر در زبان فارسی اصطلاحی است که گفته می شود: «فلانی برای خودش دُکان درست کرده» که به این معناست که به طور کاذب برای خود موقعیتی قائل شده و کارش را بزرگ و مهم جلوه داده در حالی که پوچ و بی ارزش است.
معنای دیگر این ریشه، غرور و تکّبراست، مثل اصطلاح «باد به غبغب انداختن» که تظاهر و خودنمایی را می رساند؛ و یا اصطلاح «طاقچه بالا گذاشتن» که به معنای تکّبر ورزیدن و افاده کردن است.
پس در مجموع معنای این ریشه: ساختن یا آراستن چیزی است که باعث فریب بیننده می شود ولی سست و توخالی بوده و از حقیقت و محتوا خالی است و این سازه می تواند در بیرون (مثل سوله) یا در بدن انسان (مثل فتق و غبغب) بوده و یا در خیال و آرزوهای او باشد.
این ریشه در قرآن کریم به صورت باب تفعیل ( تَسویل) به کار رفته است که با توجه به توضیحاتی که داده شد، معنای آن، زیبا ساختن و آراستن چیزی است که نفس انسان بر آن حریص است و نیز تسهیل کردن کاری برای نفس با سستی و وادادگی نفس در برابر آن است که باعث می شود ارتکاب زشتیها بر او آسان شود.
تسویل معمولا همراه با حرف جرّ « ل » بکار رفته است.
«سوّلت لی نفسی» یعنی: نفسم، چیزی را برایم ساخت و جلوه داد. ★از اين جهت برخى براى انسان، نفسى به نام «مُسَوِّله» یا نفس فریبنده و اغوا کننده اثبات كرده‌اند که زشتى ها را خوب جلوه مى دهد و به انجام کار زشت ترغیب و تشویق می کند و توبه او را به تعویق می اندازد. ★ شبیه این تعبیر در زبان فارسی، اصطلاحی است که در مورد سخنان باطل و نادرست بعضی افراد، گفته میشود: مثل «از خودش ساخته» یا «از خودش در آورده»
پس به طور خلاصه:
تسویل یعنی چیزی را سست و ساده قرار دادن و از حقیقت و صلابتش خارج کردن و آسان سازی همراه با آراستن و زینت
تَسویل = تَسهیل + تَهوین + تزیین
تسویل در قرآن کریم، به نفس و شیطان نسبت داده شده است. و حالا می پردازیم به مثالهای قرآنی این ریشه:
تَسْویل: آراستن
مثال: إِنَّ ٱلَّذِينَ ٱرْتَدُّواْ عَلَىٰٓ أَدْبَٰرِهِم مِّنْ بَعْدِ مَا تَبَيَّنَ لَهُمُ ٱلْهُدَى ٱلشَّيْطَٰنُ سَوَّلَ لَهُمْ وَأَمْلَىٰ لَهُمْ: بى‌ترديد كسانى كه پس از روشن شدن هدايت براى آنان [به همان عقايد باطل و كردار ناپسندشان] برگشتند، شيطان زشتى‌هايشان را در نظرشان آراست و آنان را در آرزوهاى دور و دراز انداخت
مثال: قَالَ بَلْ سَوَّلَتْ لَكُمْ أَنفُسُكُمْ أَمْرًاۖ فَصَبْرٌ جَمِيلٌۖ: گفت بلكه نفوس شما كارى [زشت] را در نظرتان آراست [تا انجامش بر شما آسان شود] پس صبری نیکو باید
مثال: قَالَ بَصُرْتُ بِمَا لَمْ يَبْصُرُواْ بِهِ فَقَبَضْتُ قَبْضَةً مِّنْ أَثَرِ ٱلرَّسُولِ فَنَبَذْتُهَا وَكَذَٰلِكَ سَوَّلَتْ لِي نَفْسِي: (سامرى) گفت: من به چيزى پى بردم كه (ديگران) به آن پى نبردند، پس من مشتى از آثار رسول (حقّ) را بر گرفتم، پس آن را (در گوساله) افكندم و اين گونه نفسم اين كار را در نظرم بياراست