کلیدواژه: سلسله
به نام خدا
سلام
امروز می خواهیم راجع به ریشه [ س ل س ل ] صحبت کنیم و کلید واژه ما عبارتست از: سلسله اصل معنای این ریشه، پیوست چیزی به چیزی است. سلسله، به حلقه های منظم شده ای که هر حلقه در حلقه دیگری پیوسته باشد، مثل زنجیر گفته می شود. سلسله، به هر آنچه پشت سر هم می آید نیز گفته می شود؛ مثلا به رشته کوه سلسله جبال می گویند. در بعضی منابع، کلمه سلسله، از ریشه [س ل ل ] ذکر شده که آن نیز به معنای خارج شدن و یا کشیده شدن چیزی از درون چیزی است که نمونه آن سُلاله است که به معنی نسل و فرزند است و به آن، سلسله و دودمان نیز گفته می شود. تَسَلْسُل، بر وزن تَفَعْلُل، نیز از این ریشه بوده به معنای پی در پی آمدن است و مُسَلْسَل ، اسم مفعولی آن بوده به معنای پی در پی آمده است. و حالا می پردازیم به مثالهای قرآنی این ریشه:
سِلْسِلَة: زنجیر، جمع آن می شود >>> سَلاسِل
مثال: ثُمَّ فِي سِلْسِلَةٍ ذَرْعُهَا سَبْعُونَ ذِرَاعًا فَٱسْلُكُوهُ: سپس او را در زنجيرى كه طولش هفتاد زرع است به بند بكشيد
مثال: إِنَّآ أَعْتَدْنَا لِلْكَٰفِرِينَ سَلَٰسِلَاْ وَأَغْلَٰلًا وَسَعِيرًا: ما براى كافران زنجيرها و غلها و آتش افروخته آماده كردهايم
تبصره یک: «سَلسال» نیز شباهت به ریشه فوق داشته، به معنای جریان پی در پی است. سَلْسَل و سَلْسال ، به آب یا شراب ملایم و لذیذی گفته می شود که به نرمی در دهان جاری می شود. برخی قائلند که این ریشه ترکیبی از ریشه [سلس] به معنی نرمی و روانی و آسانی و [ سال، سیل] به معنی جریان شدید است و سَلسال به معنی جاری شدن نرم و روان است.
تذکر: از ریشه [سلس] سلیس را داریم که به عبارت نرم و روان گفته می شود. از ریشه [سیل] سیلاب را داریم که به جریان شدید آب گفته می شود.
تبصره دو:
«سَلْسَبیل» نیز شباهت به ریشه فوق داشته، به معنای روان و جاری است. «سلسبیل» نوشیدنی بسیار لذیذ و گوارایی را میگویند که به راحتی در دهان و گلو جاری میشود. برخی معتقدند که این کلمه، ترکیبی از ریشه های [سلس] و [سبل] است. بعضی دیگر گفتهاند از ماده [سلسل] گرفته شده که به معنی حرکت پی درپی است در نتیجه روان بودن چیزی را تداعی میکند، که در اینصورت حرف «ب» اضافه است و بعضی نیز معتقدند که این، واژهای است مرکب از دو کلمه [سال] و [سبیل]
تذکر:
از ریشه [سبل] سَبیل را داریم که به راه روان و راحت گفته می شود. و حالا می پردازیم به مثال قرآنی این ریشه:
سلسبیل: نوشیدنی گوارا
مثال:عَيْنًا فِيهَا تُسَمَّىٰ سَلْسَبِيلًا: از چشمهاى كه آن را سلسبيل مى نامند