کلیدواژه: ردا
کلیدواژه: ردا
به نام خدا
سلام
امروز میخواهیم راجع به ریشه[ر د ء] صحبت کنیم و کلید واژه ما عبارتست از: ردا معنای اصلی این ریشه، قرار دادن یک شیء، پشت شیء دیگر است تا ضعف و سستی آن را جبران کرده و از سقوط آن جلوگیری کند، مثل قرار دادن ستون یا تیرک پشت دیوار خراب. بنابراین از معانی فرعی و ثانویه این ریشه، پشتیبانی کردن و یاری کردن است.
رِدْء، مصدر از این ریشه بوده به همراهی کردن کسی، به منظور کمک کردن به او گفته می شود. رِدْء، همچنین اسم بوده، به معنای یار و تکیه گاه و پشتیبان است و به کسی گفته می شود که برای یاری و کمک، در پی دیگری باشد.
رَدِیء، بر وزن فَعیل، نیز به همین معناست ولی متعارفاً به کسی گفته می شود که از دیگران عقب مانده و بطور نکوهیده در پی دیگری باشد و معنای دیگر آن، پست و پلید و تبهکار است.
رَدائَة، مصدر بوده به معنی بدی و پستی و تبهکاری است.
رَدا یا رِدا مخفف رداء، نوعی لباس گشاد و بلند مثل جُبه و عبا است که معمولا بر روی لباسهای دیگر می پوشند؛ و چون دنباله دارد و به اصطلاح دنبال انسان می آید، به این نام نامیده شده است؛ ردا همچنین ظاهر زیبا داشته، به انسان وقار و عظمت می بخشد و ضعف او را جبران کرده، او را یاری می کند.
ردا به دو صورت به کار رفته است:
۱- پوششى حوله مانند براى پوشاندن قسمت بالاى بدن (در مقابل لُنگ)
۲- پوششى بزرگ که بر دوش افکنده مى‌شود، مانند شنل یا عبا.
معنای دیگر این ریشه، سستی و ضعف و هلاکت است، که فرع و ثانویه به معنای اصلی و در نتیجه ی آنست؛ چون چیزی که تکیه گاه چیز دیگری باشد، خود نیز کم کم و به مرور زمان در اثر تحمل فشار، سست و ضعیف شده و در نهایت سقوط کرده و هلاک می شود، یا مثل ردا که هر چه بیشتر بر روی زمین کشیده شود، زودتر خراب می شود. زيرا در جاهليّت، بزرگان لباس ها را به قدرى بلند مى‌گرفتند كه قسمتى از آن بر روى زمين كشيده مى‌شد و افرادى را اجير مى‌كردند كه آن قسمت را همراه آنها بياورد.
إِرداء، مصدر از باب اِفعال بوده، به معنای یاری کردن و تباه کردن و.. است.
پس ریشه ردء، دو معنی دارد:
پشتیبانی و یاری
سستی و تباهی و هلاک
تبصره:
ریشه [ ر د ی ] نیز شباهت به ریشه ردء داشته، به معنای پایین افتادن و سقوط کردن و به تبع آن هلاکت و نابودی است.
معنای دیگر این این ریشه پستی و فرومایگی و پلیدی است ( تنزّل یافتن و پایین بودن مرتبه)
رَدِیّ، بر وزن فَعیل، به معنای پست و پلید و تبهکار است.
تَرَدِّی ( تَرَدُّیْ ⇦ تَرَدِّی‌ٖ) مصدر از باب تفعّل، بوده به معنای سقوط کردن و هلاک شدن است. مُتَرَدِّیه، به حیوانی گفته می شود که از بلندی سقوط کرده و هلاک شده باشد.
إِرداء، مصدر از باب اِفعال بوده ( إرْدای ⇦إرْداء ) به معنای هلاک ساختن است.
نکته: «ردء» و «ردی» ارتباط اشتقاقی داشته و اختلاط معنایی دارند. (اشتقاق اکبر آنست که دو ریشه در دو حرف، مشترک باشند) و حالا می پردازیم به مثالهای قرآنی این ریشه:
رِدْءْ:یار، کمک، کسی که دیگری را همراهی میکند تا او را یاری کند.
مثال: فَأَرْسِلْهُ مَعِیَ رِدْءًا یُصَدِّقُنِی: او را همراه من بفرست تا یاور من باشد و مراتصديق كند.
رَدْی: هلاکت و نابودی
مثال: فَلَا يَصُدَّنَّكَ عَنْهَا مَن لَّا يُؤْمِنُ بِهَا وَٱتَّبَعَ هَوَىٰهُ فَتَرْدَىٰ: پس مبادا كسى كه به آن ايمان ندارد و از هوسهاى خويش پيروى مى‌كند، تو را از آن باز دارد؛ كه هلاك خواهى شد!
اِرْداء: هلاک کردن
مثال:قَالَ تَٱللَّهِ إِن كِدتَّ لَتُرْدِينِ: [به او] مى‌گويد: به خدا سوگند نزديك بود، مرا به هلاكت بيندازى
مثال: وَذَٰلِكُمْ ظَنُّكُمُ ٱلَّذِي ظَنَنتُم بِرَبِّكُمْ أَرۡدَىٰكُمْ فَأَصْبَحْتُم مِّنَ ٱلْخَٰسِرِينَ: و همين پندار كه نسبت به پروردگار خود داشتيد شما را هلاك كرد و از زيانكاران ساخت
مثال: وَكَذَٰلِكَ زَيَّنَ لِكَثِيرٍ مِّنَ ٱلْمُشْرِكِينَ قَتْلَ أَوْلَٰدِهِمْ شُرَكَآؤُهُمْ لِيُرْدُوهُمْ: همچنين، كاهنان، كشتن فرزند را در نظر بسيارى از مشركان بياراستند تا هلاكشان كنند
تَرَدِّی: سقوط کردن، افتادن
مثال: وَمَا يُغْنِي عَنْهُ مَالُهُۥٓ إِذَا تَرَدَّىٰٓ: و آن‌گاه كه به هلاكت افتد، مالش به حال او سودى ندهد
مُتَرَدِّيَة: هلاک شده با سقوط از بلندی