کلیدواژه: عثیان
کلیدواژه: عثیان
به نام خدا
سلام
امروز می خواهیم راجع به ریشه [ ع ث و ] صحبت کنیم و کلید واژه ما عبارتست از: عثیان معنای اصلی این ریشه، خارج شدن از حد و اندازه طبیعی و متناسب خود و یا خروج از اعتدال است، که می تواند منجر به خرابی و فساد و تباهی شود. مثلا کسی که مدت زیادی موهای سر و صورت خود را اصلاح نکرده و موهایش بلند و نامرتب و بد فرم شود و اگر مرد است، موها از حد گوش پایین تر برود و یا فردی که از حالت تعقّل خارج شده و به سمت حماقت و خرابکاری برود، و یا رنگی که صفای خود را از دست داده تیره و کدر شود و به سیاهی بزند، همگی از مصادیق خروج از اعتدال هستند. این ریشه در مورد کفتار هم به کار می رود، چون موهای بلند و درهم و نامرتب داشته و رفتار زشت دارد و از لاشه و شکار حیوانات دیگر استفاده می کند، از این رو به کسانی که از دسترنج دیگران استفاده می کنند، کفتار صفت گفته می شود. این ریشه در مورد افراد پیر و بد طینت نیز به کار می رود چون با افزایش سن، از اعتدال خارج شده رو به خرابی آورده اند، از این رو به آنان گَنده پیر یا کفتار پیر گفته می شود. از نظر اجتماعی نیز هر گونه خروج از عدل و صلاح از مصادیق این ریشه بوده تداوم آن می تواند منجر به فساد و تباهی شود، مثل کم فروشی یا گرانفروشی که اگر در جامعه نشر پیدا کرده و شایع شود، جامعه را از تعادل و تناسب خارج کرده باعث اختلال در نظم اقتصادی و ظهور فساد در آن می شود و کسی که بر این کار مداومت داشته باشد و این صفت در او نهادینه شود جزو مفسدین محسوب می شود.
اَعْثیٰ و عَثواء (بر وزن اَفعل و فَعْلأ ) به ترتیب برای مذکر و مونث به کار رفته به گَنده پیر، احمق، پر مو و کفتار گفته میشود.
عِثْیان، از اسامی دیگر کفتار نر است که مبالغه در عثو است.
عُثْیان، مصدر از این ریشه بوده به معنای خرابکاری کردن و فتنه و فساد برانگیختن است.
این ریشه در قرآن، به صورت فعل نهی همراه با کلمه مُفسدین به کار رفته است که در آن خداوند کسانی را که از عدل و انصاف خارج شده و حقوق اجتماعی را رعایت نمی کنند و باعث اختلال در نظم اجتماعی و فساد و تباهی در جامعه می شوند، مورد خطاب قرار داده و از این موارد نهی کرده است.
و حالا می پردازیم به مثال قرآنی این ریشه:
عَثا: پیوسته خرابکاری کردن، سعی در کار بد کردن، فساد و تبهکاری کردن
مثال: وَلَا تَعْثَوْاْ فِي ٱلْأَرْضِ مُفْسِدِينَ: و در زمين مانند مفسدین فساد و تبهکاری نکنید
جهت یاد آوری، سه ریشه ای که با خارج شدن از حد همراهند و قبلا به آنها پرداخته شده، در اینجا آورده می شود:
عدو: تجاوز به حد و حقوق دیگران
عتو: گذشتن از حد خود
عثو: خروج از حد اعتدال