کلیدواژه:معما
کلیدواژه:معما
به نام خدا
سلام
امروز میخواهیم راجع به ریشه [ع م ی] صحبت کنیم و کلید واژه ما عبارتست از: مُعمّا معنای اصلی این ریشه، کوری و نابینایی است. این ریشه درمورد کوری باطنی (فقدان بصیرت، نادانی و گمراهی) نیز بکار میرود. این ریشه، وقتی با حرف اضافه عَلَی'، همراه شود، معنای پنهان ماندن و پوشیده ماندن خبر بر کسی را میدهد. واژه مُعمّا، اسم مفعولی از این ریشه بوده به معنای پوشیده شده و نابینا کرده شده است و کنایه از سخن پوشیده و مبهم و رازآلود است(شبیه اصطلاح چشم بندی که در شعبده بازی و جادوگری بکار میرود و با انجام حرکات خاصی باعث پوشاندن حقیقت و گمراهی بیننده میشوند) اين ريشه به کوری ظاهرى (نداشتن بَصَر) و کوری باطنى (نداشتن بصیرت) گفته میشود. واژه عَمِیْ، به کورباطنی (کوردل)، و واژه اَعْمى'، به كور ظاهرى و باطنى (کور وکوردل) هر دو اطلاق میشود. و حالا میپردازیم به مثال‌های قرآنی این ریشه:
️عَمِیَ: نابیناشدن، کوردل شدن، پنهان ماندن، پوشيده شدن
مثال: وَحسَِبُوا أَلَّاتَكُونَ فِتْنَةٌ فَعَمُوا وَ صَمُّوا: و گمان کردندکه بر آنها فتنه و امتحانى نخواهد بود، پس (از ديدن و شنيدن حقایق) كور و كرشدند.
مثال: فَعَمِیَتْ عَلَيْهِمُ اْلْأَنْبَآءُ: پس در آن روز همه اخبار بر آنان پوشیده میماند.
مثال: فَأِنَّهَا لَاتَعْمَى الْاَبْصَارُ وَ لَكِنْ تَعْمَى الْقُلُوبُ الَّتِى فِي الصُّدُورِ: البته چشمهای آنان کور نیست، لکن دلهایی که در سینه دارند نابیناست.
️تَعْمِيه: پنهان کردن، مخفی کردن
مثال: فَعُمِّیَتْ عَلَیْکُمْ: بر شما پوشیده و مخفی مانده باشد
️اَعْمَی': کور کردن
مثال: وَ أَعْمَى' أَبْصَارَهُمْ: چشمهایشان را کور کرد
️عَمَی':کوری
مثال: فَاسْتَحَبُّوا الْعَمَی' عَلَی الْهُدَی': كورى را بر هدايت ترجيح دادند
️عَمِیْ: كوردل، صورت جمع آن ميشود >>> عَمِين، عَمُون
مثال: إِنَّهُمْ كَانُوا قَوْماً عَمِينَ: زيرا آنان گروهی نابینا و کوردل بودند
️اَعْمى': كور(کورتر)، كوردل(کوردل تر)، جمع آن ميشود >>> عُمْی،عُمْیان
مثال: وَ مَا يَسْتَوِى الأَعْمَى' وَالْبَصِيرُ: نابينا و بينا با هم برابر نيستند.
مثال: وَ مَنْ کانَ فِی هذِهِ اَعْمی' فَهُوَ فِی الاخِرَةِ أَعْمى'وَ أَضَلُّ سَبِيلاً: و كسى كه در اين دنيا كوردل باشد در آخرت هم كوردل (کوردل تر) و گمراه تر خواهد بود.
مثال: أَفَأَنْتَ تَهْدِى الْعُمْىَ: آيا تو ميتوانى كوردلان را هدايت كنى
مثال: وَالَّذِينَ إِذَا ذُكِّرُوا بِآياتِ رَبِّهِم ْلَمْ یَخِرُّوا عَلَیْهَا صُمًّاً وَ عُمْیاناً: و آنان كسانى هستند كه چون به آیات پروردگارشان تذکر داده شوند مانند کران و کوران(چشم و گوش بسته) به سجده نمی افتند(بلکه عمل آنان آگاهانه است)
مثال: صُمٌّّ بُکْمٌ عُمْیٌ و فَهُمْ لایَرْجِعوُنَ: آنان (همچون) کران و کوران و گُنگان هستند لذا (از ضلالت خود) برنمیگردند.
تبصره یک: ریشه [عمه]، نیز به لحاظ ظاهر و معنا شباهت با ریشه [عمی] داشته، با اين تفاوت که عَمَی، به معنای مطلق کوری بوده و درکوری ظاهری و باطنی هر دو بکار میرود ولی عَمَهَ، به معنای کوری باطنی بویژه در پیمودن راه راست و هدایت است (مثل کسانی که در تاریکی، کورمال کورمال و با تردید راه میروند و نميدانند به كدام طرف بايدبروند) و حالا ميپردازیم به مثال‌های قرآنی این ریشه:
️عَمَهْ: حيرت و سرگردانی
️عَمَهَ:سرگردان شدن
مثال: وَنَذَرُهُمْ فِی طُغْیَانِهِمْ یَعْمَهُونَ: و ما آنها را در حال طغيان و سرکشی به حال خود وا مى گذاریم تا سرگردان شوند.
مثال: لَعَمْرُکَ إِنَّهُمْ لَفِى سَكْرَتِهِمْ يَعْمَهُونَ: ای محمد!به جان تو سوگندکه آنها در مستی خود سرگردان بودند.
تبصره دو: ریشه [کمه] نیز، شباهت به ریشه [عمی] و [عمه] داشته به معنای کوری و معیوب شدن چشم است و بیشتر به کوری مادرزادی گفته میشود. کَمَهْ، اسم مصدر بوده به معناى كورى هست. اَکْمَه به معناى كور بوده وجمع آن ميشود >>>كُمْه و حالا ميپردازیم به مثال‌های قرآنی این ریشه:
️اَکْمَه: کور مادرزاد
مثال: وَأُبْرِئُ ٱلْأَكْمَهَ وَٱلْأَبْرَصَ: و كور مادرزاد و مبتلاى به پيسى را بهبود مى بخشم
مثال: وَ تُبْرِئُ ٱلْأَكْمَهَ وَٱلْأَبْرَصَ بِإِذْني : و كور مادر زاد و شخص پيس را به اذن من شفا مى دادى.