کلیدواژه: مَدّ
کلیدواژه: مَدّ
به نام خدا
سلام
امروز میخواهیم راجع به ریشه [ م د د ] صحبت کنیم و كليد واژه ما عبارتست از: مدّ اصل معناى اين ريشه، كشيدن، و زیاد شدن است. واژه مَدّ، از اصطلاحِ جذر و مدّ نيز از اين ريشه بوده به كشيدگى يا بالا آمدن ِآب ِدريا گفته ميشود. مادّه، نيز از اين ريشه بوده به معناى كشيده و ممتد و يا چيزيكه مدد براى وجود يا تداوم شى ء باشد، است. كلمه ماده در مقابل نر، نیز از این ریشه است و در واقع ، جنس ماده، به دليل دارا بودن قدرت جذب و بارورى ،قابِليتِ كشيدگى و افزون شدن را دارد. مَدَد، به هرزیادی ای که دریک شیء بوسیله خودش بوجود آید گفته میشود. اِمداد، به معنای چیزی را پی درپی دادن و كمك به تداوم یا ادامه وجودِ يك شىء است. تمدید به معنای کشیدن یا مهلت دادن است. امتداد، نیز به معنای کشیدگی یا راستا هست. ممدود یعنی کشیده شده، این لغت درقرآن کریم در مورد سایه ودستون و نیز در مورد مال بکار رفته است که به ترتیب به معنای سایه گسترده، ستون بلند و کشیده و مال فراوان و روز افزون است. مدّت، یعنی زمان ِکشیده شده یا ادامه دار. مِداد به مرکّب یا قلمی گفته میشود كه باعثِ كشيدن ودتداومِ نوشتن ميشود. در بعضی ازآیات قرآن، اشاره به مدد رساندن خداوند به افراد گمراه شده است که در این رابطه باید گفت،کسی که بر گمراهی اصرار داشته باشد خداوند نیز او را در این راه، مدد میکند و به او مهلت میدهد که بر گمراهی و ضلالت خود بیافزاید تا عاقبت کار خود را ببیند. و حالا ميپردازيم به مثالهای قرآنی ِاين ريشه:
مَدَّ،مَدَّدَ: كشيدن، گستردن، یاری کردن، مهلت دادن
مثال: وَ لاتَمُدَّنَّ عَيْنَيْكَ: هرگز نگاهت را طولانى نكن (چشم مدوز يا خيره نشو)
مثال:اَتُمِدّونَنِ بِمالٍ: آيا ميخواهيد مرا با مال، مدد كنيد
مثال: مَدَّ الظِّلَّ: سايه را گسترد (امتدادداد)
مثال: وَ نَمُدُّلَهُ مِنَ العَذابِ مَدّاً: و عذابش را طول خواهيم داد (ادامه خواهیم داد)
مثال: وَ يَمُدُّهُمْ فى طُغيانِهِمْ يَعْمَهون: و آنان را مهلت و مدد ميدهد تا در طغيان ِخود، سرگردان شوند.
مثال: إِخْوانُهُمْ يَمُدّونَهُمْ بِالْغَىِّ: و برادرانشان، آنها را به گمراهى ميكشانند (درگمراهی کمکشان میکنند)
مثال: وَ الْبَحْرُ یَمُدُّهُ مِنْ بَعْدِهِ سَبْعَةُ أَبْحُرٍ: و اگر هفت دریای دیگر به کمک آن می آمد.
اَمَدَّ: يارى كردن، مهلت دادن
مثال: وَ التَّقوالَّذى اَمَدَّكُم: از خدايی بترسيد كه شما را يارى كرده است
مَدَد، اِمداد: يارى كردن، عطاکردن، بخشیدن، گستردن، مهلت دادن
مثال: وَ اَمْدَدْناهُمْ بْفاكِهَةٍ: و آنها را با ميوه ها يارى داديم
مثال: وَ يُمْدِدْكُمْ بِاَمْوالٍ وَ بَنیِنَ : و شما را به اموال و فرزندان مدد می کند.
مثال: وَ الْأَرْضَ مَدَدْناها: و زمین را گسترش دادیم.
مثال: قُلْ مَنْ کَانَ فِی الضَّلَالَةِ فَلْيَمْدُدْ لَهُ الرَّحمانُ مَدّاًحَتَّی إِذارَأَوْ مایُوعَدُونَ: بگو هر کس در گمراهی باشد پس بر خداوند رحمان است که به اومهلت و مدد دهدتا آنچه را وعده داده شده ببیند.
مُدَّة: زمان، وقت ادامه دار
مثال: فَأَتِمّوُا إِلَیْهِمْ عَهْدَهُمْ إِلَی مُدَّتِهِمْ: پس عهد و پیمانشان را تا پایان مدتشان تمام کنید( نگه دارید)
مَمْدود:كشيده و طولانى، گسترده
مثال: وَظِلٍّ مَمْدود: و سايه گسترده
مثال: وَجَعَلْتُ لَهُ ماٰلاً مَمْدُودًا: و برای او مالی پیوسته و در حال فزونی قرار دادم.
مُمَدَّدَة: کشیده شده
مثال: فى عَمَدٍ مُمَدَّدَةِ: در ستونهايى بلند و كشيده شده
مِداد: مُركّب، قلم
مثال: قُلْ لَوْ کَانَ الْبَحْرُ مِدَاداً لِکَلماتِ رَبّی: بگو اگر دریا برای کلمات پروردگارم مرکّب میشد.
تبصره: واژه اَمَدّ نیز، هم درلفظ و هم در معنا مشابه واژه مدت از ریشه مدد بوده به معنای فاصله زمانی، وقت ممتد و طولانی و غایت و منتها است.
مثال: إِنْ أَدْری أَقَرِیبٌ ماتُوعَدُونَ أَمْ یَجْعَلُ لَهُ رَبِّی أَمَدًا: نمیدانم عذاب وعده داده شده، نزدیک است یا اینکه پروردگارم زمانی طولانی برایش قرارداده است.
مثال: فَطالَ عَلَیْهِمُ الْأَمَدُفَقَسَتْ قُلُوبَهُمْ: پس زمان برآنها طولانی شد و دلهایشان، سخت گردید.
مثال: تَوَدُّلَوْأَنَّ بَیْنَهَا وَ بَیْنَهُ أَمَدًابَعِیدًا: آرزو میکند که ای کاش میان او و کارهای زشتش، زمان دور و درازی فاصله بود.