کلیدواژه:خَنّاس
کلیدواژه:خَنّاس
به نام خدا
امروز
میخواهیم راجع به ریشه [ خ ن س ] صحبت کنیم و کلید واژه ما عبارتست از: خَنّاس اصل معنای این ریشه، واپس رفتن و پنهان شدن است؛ و به پنهان شدن بعد از آشکار شدن هم اطلاق میشود. این ریشه درقرآن، در دو مورد بکار رفته است: اول، در مورد حرکت بعضی ستارگان که به نظر میرسدمدتی سیر می کنند، بعد کمی بر می گردند و دوباره به سیر خود ادامه میدهند و در مسیر خود، گاهی آشکار و گاه پنهان می شوند. و دوم در مورد شیطان که مرتب با وسوسه و فراموش کردنِ یاد خدا جلو آمده و آشکار میشود و با یاد کردن خدا، به عقب بازگشته و خود را مخفی میکند. و حالا میپردازیم به مثالهای قرآنی این ریشه:
خانِس: مخفی، پنهان شونده، بازگشت کننده، جمعِ آن میشود >>> خُنَّس
مثال: فَلاٵُقْسِمُ بِالْخُنَّسْ: سوگند به ستارگان بازگشت کننده
خَنّاس: بسیار پنهان کار، آن چیز که مرتب آشکار و پنهان می شود، شیطان
مثال: مِنْ شَرِّ الْوَسْواسِ الْخَنّاس: از شر وسوسه گرپنهان کار
تبصره: ریشه [ک ن س ] هم مثل[ خ ن س ] به معنای مخفی شدن و پوشاندن بوده و در قرآن با هم بکاررفته اند. این ریشه به پنهان شدن آهو در لانه خود نیز گفته میشود و کِناس، یعنی لانه ی آهو. معنای دیگر این ریشه، جاروکردن است و کَنّاس یعنی جاروکش، و مِکْنَسَه یعنی جارو یا دستگاه جاروکشی که چیزهای اطراف را به خودجمع کرده و می بلعد. کَنیس هم به معنای توبره است. کِنِس، به معنای فرد بسیار خسیس نیز، از این ریشه هست چون از شدت خساست، اموال خود را جمع کرده و از دیگران پوشیده میدارد. واژه کنیسه که به عبادتگاه یهودیان گفته میشود نیز از این ریشه بوده که در زبان عِبری به معنای مَجْمع است. ازمعانی کمتر رایجِ کنیسه، که در زبان عربی استفاده میشود، سایبان یا پوششی هست که بر بالای سوار یا مسافرمی کشند تا او را بپوشانند. در مورد این ریشه در قرآن، دو نظر مطرح است: ۱- در نظر اول که قدیمی تر و معمول تر است، منظور،ستارگانی هستند که حرکت میکنند و گاهی از دیده ها پنهان میشوند. ۲- در نظر دوم که جدیدتر بوده و کمترمطرح شده، منظور از کُنَّس، سیاه چاله هایی هستند که نیروی گرانشی (جاذبه )بسیار زیادی دارند که حتی نور نیز نمیتواند از میدان جاذبه آنها فرار کند و به درون آنها کشیده می شود و چون نور از آنها خارج نمیشود قابل مشاهده نبوده و پنهان هستند ولی مثل یک جارو برقیِ نامرئیِ کیهانی، همه چیز را به درون خود بلعیده و ناپدیدمیسازند (سیاه چاله ها در جریان فرو پاشی یا مرگ ستاره های بزرگ در یک انفجار ابر نو اختری در پایان چرخه زندگیشان به وجود می آیند و به دلیل تجمع جرم بسیار زیاد، در حجمی بسیار کم، میدان گرانشی بسیار قوی دارند) جَوار، در آیه مربوطه، یعنی آنچه که با سرعت زیادی در حال حرکت است و چون سیاه چاله ها نیز با سرعت بسیار بالایی حرکت میکنند آیه میتواند مربوط به سیاهچاله ها باشد. و حالا میپردازیم به مثال قرآنی این ریشه:
کانِس، کانِسَة: پنهان شونده، جمعِ آن میشود >>> کُنَّس
مثال: الْجَوَارِ الْکُنَّسِ: ستارگانی که حرکت میکنند و از دیده ها پنهان میشوند.