کلیدواژه:بَرق
کلیدواژه:بَرق
به نام خدا
سلام
امروز میخواهیم راجع به ریشه [ب ر ق] و مشتقات آن صحبت کنیم و کلید واژه ما عبارتست از: برق معنای این ریشه، الکتریسیته یا نور هست و در مورد هر شیء درخشنده بکار میرود. کلمات بارقه و بُراق نیز از این ریشه هستند. بارقه به معنای برق زننده و درخشنده است. بُراق ،نام مَرْکَب رسول خداست که با آن به معراج رفت، وبه دلیل سرعت برق آسای آن به این نام، نامیده شده است. برق درقران، به آذرخش یا نوری که از ابرها می جهد، گفته می شود. فعل این ریشه نیز، درقرآن،همراه با چشم آمده است که به معنای خیره شدن و بی حرکت شدن چشمها ناشی از وحشت و یا حیرت است (مشابه شوک ناشی از برق گرفتگی، که منجر به خشک شدن عضو میشود) این ریشه، درقرآن کریم، برای توصیف نوعی ظرف نوشیدنی بهشتی به نام ابریق نیز بکار رفته است. ابریق یا آبریز، ظرفی شبیه آفتابه ولی ظریفتر از آن است که دارای دهانه ای کشیده و دسته و لوله ای بلند است که حاوی آب یا شراب طهور بهشتی است و به دلیل برّاق بودن به این نام نامیده شده است، چراکه ظروف بهشتی، ازجنس بلور یا طلا و نقره هستند که همگی درخشنده اند.
تبصره: از دیگر ظروف بهشتی که مخصوص نوشیدن بوده و همراه ابریق بکار رفته اند، کوب و کَأس هستند. کوب، یا همان کاپِ (Cup) انگلیسی، به معنای پیاله یا فنجان است که بدون دسته و لوله است. کاپ، همچنین به جامی از طلا یا نقره که در مسابقات ورزشی به برنده داده میشود، گفته میشود. کَأْس نیز همان کاسه، پیاله یا جام لبریز است. اصطلاح کاس، معمولا به اشیاء کاسه مانندی که حاوی چیزی بوده و به اصطلاح پر باشند، گفته میشود؛ مثل کاسه چشم که حاوی چشم است، یا کاسه سر که حاوی مغز است و یا کاسبرگ که حاوی گلبرگهاهستند و نیز کالیس های کلیه که اندامی شبیه کاسه یا پیاله بوده و محل جمع اوری ادرار هستند که به لگنچه کلیه یا پِلویس می ریزند. ریشه برق، درتوصیف لباسهای بهشتی هم بکار رفته است، چرا که جنسِ لباسهای بهشتی از حریر یا ابریشم برّاق بوده و یا حاوی تارهای طلا (ابریشم زربفت) است که باعث زیبایی و درخشندگی آنها میشود، ازجمله اِسْتَبرق که نوعی حریر یا ابریشم ضخیم هست که به دلیل برّاق بودن، به این نام نامیده شده است.
تبصره: سُنْدُس،نوعی دیگر از لباسهای بهشتی است که از جنس حریر یا ابریشم نازک است. و حالا می پردازیم به مثالهای قرآنی این ریشه:
بَرْقْ: نور،نوری که از ابر می جهد، درخشش، آذرخش، صاعقه
مثال:وَ مِنْ ءاٰیاتِهِ یُرِیکُمُ الْبَرْقَ خَوْفاً وَ طَمَعاً:و از نشانه های اوست که برق را به شما نشان میدهد که هم مایه بیم، وهم مایه امید است.
بَرِقَ (الْبَصَرُ): خیره شدن چشم
مثال:فَإِذا بَرِقَ الْبَصَرُ: پس آنگاه که چشم (ازوحشت) خیره گردد.
اِبْریق: آبریز، کوزه، تُنگ، بطری، جمع ان میشود >>> أَباریق
کوب: جام، پیاله، قدح >>>جمع آن میشود: أَکْواب
کَأْس:کاسه، پیاله، جام لبریز
مثال:یَطُوفُ عَلَیْهِمْ وِلْدانٌ مُخَلَّدُونَ بِأَکْوَابٍ وَأَبَارِیقَ وَکَأْسٍ مِنْ مَعِین: خادمانی همیشه جوان با جامها وآبریزها و پیاله ای از می روان، به دور آنان می گردند.
اِسْتَبْرَق: ابریشم ضخیم
سُنْدُسْ: ابریشم نازک
مثال:یَلْبَسُونَ مِنْ سُنْدُسٍ وَ إِسْتَبْرَقٍ مُتَقَابِلِینَ: لباسهایی ازحریرنازک و ضخیم می پوشند و روبروی هم (می نشینند).