کلیدواژه:املاء
کلیدواژه:املاء
به نام خدا
سلام
امروز مي خواهيم راجع به سه ريشه مشابه هم صحبت كنيم كه عبارتند از: [م ل أ] و [ م ل ل ] و [ م ل و ] و کلید واژه ما عبارتست از: املاء مفهوم هرسه این ريشه ها پُر بودن است. كلمه مملوّ نیز از این ریشه بوده به معنای پر است. کلمه املاء در اصل به معناى پُر كردنِ كاغذ با نوشته است. واژه مُلّا نيز بنا به قولى از اين ريشه هست به معناى كسيكه از نظر سواد خيلى پر هست. مشتقاتِ اين ريشه در موارد مختلفى بكار رفته است و درهمه آنها معناى ضمنىِ پُر بودن، نهفته است. واژه مَلَاء، از این ریشه، اگر در مورد جمعيت يا گروهى خاص بكار رود به معنای وجود امتیاز یا ویژگی برجسته ای در آنها هست كه چشم بيننده را پر ميكند و اگر در مورد افراد عادى بکار رود منظور جماعتى است كه مجلس يادمكانى را از نظر فیزیکی پُر یا اشغال ميكنند. كاربرد اين ريشه در مورد مكان يا ظرف، به معناى گنجايش يا پُرىِ آن است. كاربردِ اين ريشه در مورد زمان، به معناى پركردن يا طولانى كردن ِزمان، يا مهلت دادن است. يكى از مشتقات اين ريشه نيز، به معناى دين وشريعت آمده است که مقصود، مطالبی است كه پيامبرى به امت خويش، القاء يا املاء ميكند تا حفظ كنند يا بنويسند. و حالا ميپردازيم به مثالهای قرآنی این ریشه ها:
إِمْلاء: پركردن
مثال: لَأَمْلَأَنَّ جَهَنَّمَ مِنَ الْجِنَّةِ وَ النّاسِ أَجْمَعين: جهنم را از جن و انس همگى پرميكنم.
مالِئون: پركنندگان
مثال: فَالْمَالِئونَ مِنْهَا الْبُطُونَ: آنگاه شکمها را از آن پر خواهید کرد.
إمْتِلاء: پر شدن
مثال: یَوْمَ نَقُولُ لِجَهَنَّمَ هَلِ امْتَلَأْتِ: روزی که به جهنم میگوییم آيا پر شدی
مَلَأ: بزرگان و رؤساى قوم، سران قوم، اشراف
اَلْمَلَإِ الْأَعْلىٰ: بزرگان عالم بالا (فرشتگان)
مثال: لَایَسَّمَّعُونَ إِلَی الْمَلَإِ الْأَعْلَیٰ: آنان نمیتوانند به سخنان فرشتگان عالم بالا گوش فرادهند.
مِلْء-مِلْأ: گنجايش يك ظرف، پُرى
مثال: اِنَّ الَّذینَ کَفَرُوا وَ مَاتُوا فَلَنْ یُقْبَلَ مِنْ اَحَدِهِمْ مِلْءُ الٌأَرْضِ ذَهَبًا: محققا آنان که کافرشده و بر کفر خویش مردند اگر زمین را پر از طلا کنند از هیچ یک از آنان پذیرفته نمیشود.
مِلَّة: دين و شريعت
إمْلاء، إِمْلال: القاى كلام به مخاطب تا آن را حفظ كند يا بنويسد، ديكته كردن
مثال: فَاِنْ کانَ الَّذی عَلَیْهِ الْحَقُّ سَفِیهًا أَوْ ضَعِیفًا أَوْ لایَسْتَطیعُ أَنْ یُمِلَّ هُوَ فَلْیُمْلِلْ وَلیُّهُ بِالْعَدْلِ: پس اگر کسی که حقی برگردن اوست (بدهکار یا مدیون است) سفیه یا ضعیف باشد یا توانایی نوشتن نداشته باشد، پس سرپرستش عادلانه بنویسد.
مثال: فَهِیَ تُمْلَیٰ عَلَیْهِ بُکْرَةً وَ أَصِیلاً: پس، هر صبح و شب بر او املا میشود.
إِمْلاء: پركردن يا طولانى كردن زمان، طولانی کردن آرزو، مهلت دادن
مثال: اِنَّما نُمْلى لَهُمْ لِیَزْدادوُا اِثْمًا وَ لَهُمْ عَذابٌ مُهینٌ: به آنان مهلت ميدهيم تا بر گناه خود بیفزایند و برای آنان عذابی خوار کننده است.
مثال: الشَّیْطَانُ سَوَّلَ لَهُمْ وَ أَمْلَی لَهُمْ: شیطان اعمال زشتشان را زینت داده و آنان را در آرزوهای دور و دراز انداخت
مَلىّ: زمان پر و طولانى، توانگر
مثال: وَ اهْجُرْنى مَليّاً: مدت زيادى از من دور باش.