کلیدواژه: بحر
کلیدواژه: بحر
به نام خدا
سلام
امروز میخواهیم راجع به ریشه [ب ح ر] و مشتقات آن صحبت کنیم و کلید واژه ما عبارتست از: بحر اصل معنای این ریشه، وسعت و گستردگی است و دریا را به دلیل وسعتش، بَحر می نامند. به هر آب وسیع نیز، بحر گفته میشود و جمع آن میشود: بِحار، بُحور یا اَبحُر. بَحر، به هرنوع فراخی و وسعت نیز گفته میشود، مثلا به کسی که وسعت در مال یا علم داشته باشد یا به زمینی که پر زراعت و پر منفعت باشد یا اسبی که فراخ گام باشد، بَحر گفته میشود. این ریشه در بیان صفاتی که مشابه صفات دریا باشد، نیز بکار میرود؛ مثلا یکی از ویژگیهای دریا وسعت و عمق آن است و کاربرد این ریشه در مورد علم (تَبَحُّر در علم)، یعنی تعمّق و گستردگی در علم. یکی دیگر از ویژگیهای دریا، تلاطم و آشوب است و کاربرد این ریشه در وضعیتهای آشفته( بُحران)، به معنای اوضاع به هم ریخته است. معنای دیگر این ریشه، شکافتن هست و بَحر، به ایجاد شکاف وسیع در گوش گفته میشود چون شکافتن نیز باعث گشادی میشود. بَحیرَة، بر وزن فَعیله(صفت + ة تَأنیث) نیز از این ریشه بوده صفت مفعولی به معنای شکافته، گشاده یا فراخ است. عرب جاهلی، به ماده گوسفند یا شتری که پنج یا ده شکم زاییده بود، یا به پنجمین حمل شتر ماده، بَحیره می گفتند چون برای شناخته شدن، شکاف بزرگی در گوشش ایجاد کرده و آن را رها میکردند تا بچرد و هرگونه بهره برداری از آن را ممنوع کرده بودند. قرآن این رسوم را نکوهش کرده و آن را دروغ زنی بر خدا دانسته است. بَحیرا، نام راهب نصرانی است که در زمان طفولیت پیامبر در سفر شام، علائم نبوّت را در پیشانی حضرت دیده و به او ایمان آورده بود. سلمان فارسی، از شاگردان بحیرا بود.
⚠️تذکر: بُحَیْره، مُصَغّر بَحر یا بَحْرَة، بوده به معنای دریاچه یا مرداب است. و حالا می پردازیم به مثالهای قرآنی این ریشه:
بَحْر: دریا، هر آب وسیع، تثنیه آن میشود<<<بَحْرَین
مثال: أُحِلَّ لَكُمْ صَيْدُ ٱلْبَحْرِ وَطَعَامُهُ : صید دریا و طعام آن بر شما (در حال احرام) حلال گردید
مثال:ظَهَرَ ٱلْفَسَادُ فِي ٱلْبَرِّ وَٱلْبَحْرِ بِمَا كَسَبَتْ أَيْدِي ٱلنَّاسِ: در خشكى و دريا به سبب اعمال زشتى كه مردم به دست خود مرتكب شدند، فساد و تباهى نمودار شده است
مثال: مَرَجَ ٱلْبَحّرَيْنِ يَلْتَقِيَانِ: دو درياى [شيرين و شور] را به هم در آمیخت تا به هم برخورد کنند
بَحیرة: ماده شتری که پنج یا ده شکم زاییده باشد
مثال: مَا جَعَلَ ٱللَّهُ مِنْ بَحِيرَةٍ: خداوند برای شتر بحيره حکمی مقرر نفرمود