کلیدواژه: عزیز
کلیدواژه: عزیز
به نام خدا
سلام
امروزمیخواهیم راجع به ریشه عَزَزَ ومشتقات ان صحبت کنیم وکلیدواژه ماعبارتست از: عزیز اصل معنای این ریشه،سختی ونفوذناپذیری است که منجربه غلبه وشکست ناپذیری میشودو عزیز،تواناییست که مغلوب نمیشود. عزیز،همچنین به معنای سخت ،کمیاب وانچه به سختی به دست ایدنیز،مییباشد. بااین وصف،عزت مطلق وواقعی، مخصوص خداست وخداوندبه هرکس که بخواهدسهمی ازان رامیدهد،همچنان که به رسول خداومومنان داده است. دراصطلاحِ عام،عزیز یک قوم به شخص تواناومقتدری گفته میشود که شکست دادن وغلبه کردن براواسان نباشد،چنانچه،این اسم ، لقب فرمانروایان مصریابزرگترین صاحب منصب دربارفرعون نیز، بوده است. عزیز ،به شخص محترم و وعالیقدر نیزگفته میشود. عبارتِ عزت نفس نیز،ازدوبخش مهم :باور به توانمندی خود واحترام به خودتشکیل یافته است. لازم به ذکراست که عزّت،دونوع ممدوح ومذموم دارد : نوع ممدوحِ ان، مخصوص مومن هست وان ، نفوذناپذیری اودرمقابل غیرحق هست که مانع غلبه ی غیرِخدابراومیشود. نوع مذموم ان، در کفاردیده میشود،که نفوذناپذیری وسرسختی انان درپذیرش حق است و غرور وتعصب، مانع تسلیم شدن انهادربرابرحقیقت میشود و این عزت، درواقع نوعی ذلت است که به فرمایش رسول خدا،صلی الله علیه واله وسلّم،هرعزتی که ازمسیرالهی نباشد،ذلت است. وحالامیپردازیم به مشتقات مختلف این ریشه:
عَزَّ:غلبه کردن،چیره شدن مثال:وَعَزَّنِی فِی الْخِطَابِ:ودرسخن برمن غالب شده است.
إِعْزاز:عزیزشدن مثال:وَتُعِزُّمَنْ تَشَاءُ وَتُذِلُّ مَنْ تَشَاءُ:وهرکه رابخواهی عزیزمیداری وهرکه رابخواهی خوارمیسازی
تَعْزیز:تقویت کردن،پشتیبانی کردن مثال:إِذْأَرْسَلْنَاإِلَیْهِمُ اثْنَیْنِ فَکَذَّبُوهُمَافَعَزَّزْنَابِثَالِثٍ:انگاه دونفر(ازفرستادگان خود)رابه سوی انهافرستادیم اماانان فرستادگان ما راتکذیب کردند،پس بانفرسومی ان دوراتقویت کردیم.
عَزیز:ازنامهای خداوند،چیره وتوانا،قاهروشکست ناپذیر مثال:وَاللّهُ عَزیزٌحََکیمٌ:وخداوند،تواناوحکیم است. مثال:وَإِنَّهُ لَکِتابٌ عَزیزٌ:وبدرستیکه ان( قران )محکم و شکست ناپذیر است.
عزیز:حکمران وشخص قدرتمند،لقب هریک ازفرمانروایان مصر،گرامی ومحترم>>>جمع ان میشوداَعِزَّة مثال:وَجَعَلُواأَعِزَّةَأَهْلِهَاأَذِلَّةً:عزیزانِ انجاراذلیل می کنند. مثال:یَاأَیُّهَاالْعَزِیزُمَسَّنَاوَأَهْلَنَاالضُّرُّ:هان ای عزیز!قحطی،ماوخاندان مارا فرا گرفته است. مثال:وَماانْتَ عَلَیْنابِعَزیزٍ:وتودربرابرماقدرتی نداری. مثال:ذُقْ اِنَّکَ اَنْتَ الْعَزیزٔالْکَریم:بچش که توهمانی هستی که( به گمان خود)عزیزوکریم بودی. (این ایه خطاب به ابوجهل بوده وعزیز،جنبه استهزادارد.) مثال:اَذِلَّةٍ عَلَی الْمُؤْمِنیٖنَ أَعِزَّةٍ عَلَی الْکافِرِینَ:نسبت به مومنان ،متواضع ودربرابرکافران، سرسخت ومقتدرهستند.
عَزیز:سخت ودشوار مثال:وَماذٰلِکَ عَلَی الّٰلهِ بِعَزیزٍ:واین امربرخدادشوارنیست. مثال: عَزِیزٌعَلَیْهِ مَاعَنِتُّمْ:رنجهای شمابراوسخت است.
أَعَزّ:قوی تروبلندمرتبه تر(اسم تفضیلی برای مذکر) مثال:قَالَ یَاقَوْمِ أَرَهْطِی أَعَزُّ عَلَیْکُمْ مِنَ اللّٰهِ:گفت ای قومِ من، ایاعشیره من،نزدشماازخداعزیزتراست؟ مثال:اَنَااَکْثَرُمِنْکَ مالاً وَاَعَزُّ نَفَراً:مال ودارایی من ازتوبیشتراست وازنظرنفرات(خدم وحشم)نیرومندترهستم.
عُزّیٰ:قوی تروبلندمرتبه تر(اسم تفضیلی برای مونث) نامِ مهمترین وعزیزترین بت درنزدقریش (اعراب جاهلی،سه بتِ لات ومَنات وعُزّی رادختران خدامی دانسته اند.) مثال:أَفَرَأَیْتُمُ الَّاتَ وَالْعُزَّیٰ:ایا (بتهای)لات وعُزّیٰ رادیده اید؟
عِزّ،عِزَّة:عزّت،سرافرازی مثال:لِیَکُونُوا لَهُمْ عِزًّا:تامایه عزتشان شود. مثال:وَلِلّٰهِ الْعِزَّةُ ولِرَسُولِهِ وَلِلْمُؤْمِنِینَ:وعزت مخصوص خداورسول خداومومنان است. مثال:بَلِ الَّذِینَ کَفَرُوافِی عِزَّةٍ وَشِقَاقٍ:بلکه کافران،در سرکشی ومخالفتند. مثال:وَاِذاقیلَ لَهُ اتَّقِ اللّٰهَ أَخَذَتْهُ الْعِزَّةُ بِالْإِثْمِ فَحَسْبُهُ جَهَنَّمَ وَلَبِئْسَ الْمِهادُ:وهرگاه به انان گفته شودازخدابترسیدلجاجت وتعصب،انان رابه گناه میکشاند،اتش دوزخ برای انان کافیست وچه بدجایگاهیست.