کلید واژه: عصا
کلید واژه: عصا
به نام خدا سلام امروز می خواهیم راجع به دو ریشه [ ع ص ی ] و [ ع ص و ]صحبت کنیم و کلید واژه ما عبارتست از: عصا
ریشه [ع ص ی] اصل معنای این ریشه، سختی یا عدم انعطاف پذیری و خم نشدن چیزی است و چون برای فرمان بردن از کسی، معمولا سر را به نشانه تأیید و تسلیم فرود آورده و خم میکنند، و نیز برای بردن باری، بدن را کمی خم کرده آن را بر پشت می گذارند، سر خم نکردن یا زیر بار نرفتن را نشانه نافرمانی دانسته، در نتیجه معنای دیگر این ریشه، سرکشی و نافرمانی است.
معصیت، اسم مصدر از این ریشه بوده به معنای نافرمانی و سرپیچی است (درمقابل اطاعت و تبعیت کردن) به گناه نیز معصیت گفته می شود چون نافرمانی از امر و نهی الهی است.
عِصیان، نیز اسم مصدر از این ریشه بوده به معنای نافرمانی کردن است.
عاصٍ یا عاصِی، اسم فاعل از این ریشه بوده به معنای نافرمان، طاغی و گنهکار است.
عَصِیّ، بر وزن فَعیل، صفت مشبه از این ریشه بوده به معنای نافرمان است. و حالا می پردازیم به مثالهای قرآنی این ریشه:
عَصیٰ: نافرمانی کردن، مخالفت، عصیان کردن
مثال: فَكَذَّبَ وَعَصَىٰ: پس تكذيب كرد و نافرمانى نمود
مثال: فَمَن تَبِعَنِي فَإِنَّهُ مِنِّی وَمَنْ عَصَانِي فَإِنَّكَ غَفُورٌ رَّحِيمٌ: پس هر كس كه از من پيروى كند از من است و هر كس فرمان من نبرد، تو آمرزنده و مهربانى
مثال: قَالَ سَتَجِدُنِيٓ إِن شَآءَ ٱللَّهُ صَابِرًا وَلَآ أَعْصِي لَكَ أَمْرًا: گفت: اگر خدا بخواهد، مرا شكيبا خواهى يافت، و هيچ فرمانى را از تو مخالفت نخواهم كرد
مثال: قَالَ نُوحٌ رَّبِّ إِنَّهُمْ عَصَوْنِي وَٱتَّبَعُواْ مَن لَّمْ يَزِدْهُ مَالُهُۥ وَوَلَدُهُۥٓ إِلَّا خَسَارًا: نوح گفت: اى پروردگار من، آنها فرمان من نبردند، و از كسى پيروى كردند كه مال و فرزندش جز به زيانش نيفزود
مثال:أَلَّا تَتَّبِعَنِۖ أَفَعَصَيْتَ أَمْرِي: كه از من پيروى نكنى؟ آيا امر مرا نافرمانى كردى؟
عصیان: نافرمانی
مثال: وَلَٰكِنَّ ٱللَّهَ حَبَّبَ إِلَيْكُمُ ٱلْإِيمَٰنَ وَزَيَّنَهُۥ فِي قُلُوبِكُمْ وَكَرَّهَ إِلَيْكُمُ ٱلْكُفْرَ وَٱلْفُسُوقَ وَٱلْعِصْيَانَ: ولى خدا ايمان را محبوب شما ساخت و آن را در دلتان بياراست و كفر و فسق و عصيان را در نظرتان مكروه گردانيد
مَعْصِیَت: نافرمانی و گناه، جمع آن می شود >>> مَعاصی
يَـٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُوٓاْ إِذَا تَنَٰجَيْتُمْ فَلَا تَتَنَٰجَوْاْ بِٱلْإِثْمِ وَٱلْعُدْوَٰنِ وَمَعْصِيَتِ ٱلرَّسُولِ: اى كسانى كه ايمان آورده‌ايد، اگر با يكديگر نجوا مى‌كنيد، در باب گناه و دشمنى و نافرمانى از پيامبر نجوا مكنيد
عَصِیّ: نافرمان، عاصی
مثال: يَـٰٓأَبَتِ لَا تَعْبُدِ ٱلشَّيْطَٰنَۖ إِنَّ ٱلشَّيْطَٰنَ كَانَ لِلرَّحْمَٰنِ عَصِيࣰّا: اى پدر! شيطان را پرستش مكن، كه شيطان نسبت به خداوند رحمان، نافرمان بود
مثال: وَبَرَّۢا بِوَٰلِدَيْهِ وَلَمْ يَكُن جَبَّارًا عَصِيࣰّا: و به پدر و مادرش نيكوكار بود و سركش و نافرمان نبود
ریشه [ع ص و] معنای این ریشه عصا یا چوبدستی است و فعل این ریشه نیز در رابطه با عصا هست. این وسیله چون سخت و غیر قابل انعطاف بوده و در مقابل فشار، خم نمی شود، از آن بیشتر به عنوان تکیه گاه و کمک استفاده می شود. کاربردهای دیگر آن، زدن بر سر چیزی و دفع خطر از خود ( به عنوان سلاح) و یا تکاندن برگ گیاهان و...است. بعدها این وسیله به عنوان نماد قدرت و نیرومندی به کار رفت و به همین دلیل پادشاهان و فرمانروایان معمولا عصایی به دست می گیرند.
نکته: «عصی» و «عصو» ارتباط اشتقاقی داشته و اختلاط معنایی دارند. چون کسی که از فرمان اطاعت نمی کند مثل عصا سرسخت بوده خم نمی شود و یا از فرمان سر پیچی می کند(مثل سر عصا که پیچیده است) و یا به مخالفت در برابر کسی یا جریانی می ایستد و قد عَلَم می کند. √اصطلاح "عصا قورت داده" به کسی گفته می شود که منعطف نباشد و نسبت به دیگران سخت گیری کند، یا کسی که با گردن کشیده و شق و رق راه برود. √در بعضی منابع، اصل معنای عصیان را منع به وسیله عصا دانسته اند.
عَصا، در اصل عَصَو بوده و تثنیه ی آن عَصْوان و جمع آن عِصِیّ است. عَصایَة، نیز به معنی چوبدستی و عصا است
عصا به اجتماع و ائتلاف، و گروه مسلمانان هم گفته می شود( یعنی گروهی که سرسخت و به هم پیوسته بوده و تحت تاثیر دیگران قرار نمی گیرند)
تذکر: عَصِیّ، به معنای عصیان کننده و عِصِیّ، جمع عصا، به معنای عصاها است. و حالا می پردازیم به مثال قرآنی این ریشه:
عَصا: چوبدستی، جمع آن می شود >>> عِصِیّ
مثال: فَأَلْقَوْاْ حِبَالَهُمْ وَعِصِيَّهُمْ وَقَالُواْ بِعِزَّةِ فِرْعَوْنَ إِنَّا لَنَحْنُ ٱلْغَٰلِبُونَ: پس ريسمان‌ها و عصاهاى خود را افكندند و گفتند به عزت فرعون كه ما غالبيم