کلیدواژه: آن
کلیدواژه: آن
به نام خدا
سلام
امروز می خواهیم راجع به ریشه[ ا ن ی ] و مشتقات آن صحبت کنیم و كليد واژه ما عبارتست از: آن از این ريشه درفارسى، واژه هاى "آن"،"آنى"و"آنَاً" ر اداريم كه به معناى لحظه، فورى و فوراً هستند. تَأَنّى نيز از اين ريشه بوده، به معناى طولانى كردنِ لحظه ها و آهستگى و درنگ است. در زبان عربى نيز اين ريشه ومشتقات ِآن در رابطه با زمان بوده و به معناى يك بازه زمانى مثل لحظه، وقت، ساعت يا سال و فعلِ اين ريشه نيز به معناى رسيدنِ زمانِ چيزى است كه در مورد غذا، رسيدنِ زمانِ خوردن غذا يا پخته شدنِ آن، و در مورد آبِ گرم، رسيدن به نقطه ى جوش است،كه به هر دوى اين موارد درآياتِ قرآنى اشاره شده است. و اما یکی از مشتقات اين ريشه به معنای ظرف است که برای به خاطرسپردن بهترِ آن،می توانیم از اصطلاح "ظرفِ زمان" استفاده کنیم. و حالا ميپردازيم به مثالهای قرآنی این ریشه:
اَنْىْ، اِنَىْ، اَنَىْ: ساعت، وقت ، جمع ِآن ميشود >>> اٰناء
مثال: وَمِنْ اٰناءِ الَّيْلِ فَسَبِّحْ: و ساعاتى از شب را تسبیح بگو.
اَنَىَ : رسيدن زمان چيزى، نزديك شدن
مثال: اَلَمْ يَأْنِ لِلَّذِینَ اٰمَنُوا أَنْ تَخْشَعَ قُلُوبُهُمْ لِذِکْرِالّلهِ: آيازمانِ آن نرسيده که قلبهای ایمان اورندگان با یاد خدا خاشع شوند؟
مثال: لاتَدْخُلوا بُيوتَ النَّبىِّ اِلّا اَن ْيُؤْذَنَ لَكُمْ اِلىٰ طَعامٍ غَيْرَناظِرينَ اِناهُ: به خانه پيامبر داخل نشويد مگر آنكه براى طعام اجازه داده شود بى آنكه منتظر پخته شدنِ آن باشيد.
آنٍ : رسيده شده، مونث ِآن ميشود: آنيَة
حَميمٍ اٰنٍ : گرماى به حدِّ جوش رسيده (آب جوش)
مثال: یَطُوفُونَ بَیْنَهَا وَ بَیْنَ حَمِیمٍ ءَانٍ: میان آن (جهنم) و آب جوشان می گردند.
عَيْنٍ آنيَة: چشمه ايكه به شدتِ حرارت رسيده( چشمه جوشان)
مثال: تُسْقَیٰ مِنْ عَیْنٍ ءَانِیَةٍ: ازچشمه جوشان نوشانده می شوند.
إِناء:ظرف، جمعِ آن ميشود:اٰنيَة
مثال: وَيُطافُ عَلَيْهِمْ بِاٰنيَةٍ مِنْ فِضَّةٍ: ظروفى از نقره براى آنها گردانده ميشود.
تبصره: کلمه أَنَّیٰ نیزبه لحاظ آوایی شباهت با اَنَیَ داشته ،از ادات استفهام است و برای به خاطر سپردن بهتر آن، می توانیم از اصطلاح ظرف مکان و زمان استفاده کنیم:
أَنّىٰ: هروقت، هرجا، كى،كجا، چطور
مثال: یا مَرْیَمُ اَنّىٰ لَکِ هٰذٰا:ای مریم این طعام برای تو از کجاست؟
مثال: اَنّىٰ يَكونُ لى غُلامٌ:چگونه مرا پسرى باشد؟
مثال: أَلَمْ تَرَ إِلَی الَّذینَ یُجادِلُونَ فِی ایاتِ الّلهِ أَنَّیٰ یُصْرَفُونَ: آیاندیدی کسانی را که در آیات ما مجادله میکنند چگونه (ازحق) منحرف (منصرف) میشوند.
تبصره: کلمه آنِفْ، نیز به لحاظ ظاهر و معنا مشابه اٰن بوده به معنای چند لحظه پیش است.
اٰنِفاً:لحظه اى پيش
مثال: مَاذاقَالَ ءَانِفاً:(رسول خدا)چند لحظه پیش چه گفت