کلیدواژه:غشاء
کلیدواژه:غشاء
به نام خدا
سلام
امروز میخواهیم راجع به ریشه[ غ ش ی ] و مشتقات آن صحبت کنیم و كليد واژه ما عبارتست از: غشا غشی در اصل به معناى پوشاندن يا فراگرفتن است. در زیست شناسی ،غشاء یا دیواره سلولی یا مامبران، به پرده يا پوششى گفته میشود كه دور سلول را ميگيرد. یکی از مشتقات این ریشه، به معنای قیامت بکار رفته است، چون عذاب و وحشت آن روز، فراگیر است. ازمفاهیم دیگر این ریشه، بیهوش شدن (پوشیده شدن هوشیاری) و آمیزش (هم پوشانی) است. واژه غش، نیز دراصل "غَشْىْ" بوده که حرف آخرِ آن حذف شده و دو معنا دارد: ١- از هوش رفتن (پوشيده شدن هوشيارى) ٢-تقلّب و خيانت (پرده پوشى بر حقيقت) و حالاميپردازيم به مثالهای قرآنی این ریشه:
غَشِىَ: پوشاندن و فراگرفتن
مثال: وَالَّيْلِ اِذا يَغْشىٰ: سوگندبه شب انگاه كه (روز را) بپوشاند (فراگيرد)
غَشّىٰ، اِسْتَغْشىٰ: پوشاندن
مثال: حينَ يَسْتَغْشونَ ثِيابَهُمْ: هنگاميكه لباسهايشان را بر سر ميكشند
مثال: اِذْ يُغَشّيكُمُ النُّعاسَ: آنگاه كه خوابِ سبك، شما را فرا ميگرفت
مثال: فَغَشِيَهِمْ مِنَ الْيَمِّ ماغَشِيَهُمْ: و موجى از دريا آنها را فرا پوشيد.
مثال: فَغشّئٰاهٰا ما غَشّیٰ: سپس آنان را (باعذابی سنگین) پوشانید ( فرا گرفت)
مثال: اِذْ یَغشَی السِّدْرَةَ ما یَغْشیٰ: آنگاه که سدرة المنتهی را پوشانید آن (نور)که میپوشاند.
يَغْشىٰ عَلَيْه: بيهوش ميگردد
المَغْشىّ عليه:بيهوش (كسيكه فكر و شعورش پوشيده شده باشد)
مثال: وَ يَنْظُرونَ اِلَيْكَ نَظَرَالْمَغْشىِّ عَلَيْهِ مِنَ الْمَوْتِ: مثل كسيكه از سكراتِ موت، بيهوش شده، به تونگاه ميكنند
غاشيه: فراگيرنده، پوشاننده، پوشش، بالاپوش (كنايه ازروزقیامت) جمعِ ان ميشود >>> غَواش
مثال: هَلْ اَتيٰكَ حَديثُ الْغَٰشِيَة: آياداستانِ روزِ قيامت، به تو رسيده است.
مثال: أَفَأَمِنُوا أَنْ تَأْتِیَهُمْ غاشِیَةٌ مِنْ عَذَابِ الّلهِ: ایا (کافران) از اینکه پوششی ازعذاب خدا (عذاب فراگیر) به آنان برسد، درامان هستند؟
مثال: وَمِنْ فَوْقِهِمْ غَواشٍ: و روى آنان، پوششهايى است
غِشا، غِشاوَة: پرده، پوشش، غلاف
مثال: وَعَلىٰ اَبْصارِهِمْ غِشٰوَةٌ: و بر چشمانشان، پرده اى است
تَغَشّىٰ:فراگرفتن، اميزش كردن
مثال: فَلَمّا تَغَشّٰها حَمَلَتْ حَمْلاً خَفيفاً: پس هنگاميكه با او آميزش كرد، حملى سبك برداشت
تبصره: دو ريشه داريم كه از نظر ظاهر و معنى، شبيه ريشه مورد بحث هستند كه عبارتند از: غطَأَ وغَطَشَ
غِطاء: پرده
مثال: وَكَشَفْنا عَنْكَ غِطاءَكَ فَبَصَرُكَ الْيَوْمَ الْحَديدٌ: و پرده را از تو برداشتيم پس ديده ات امروز تيزبين است.
غَطَشَ: تاريك شدن
اَغْطَشَ: تاريك كردن
مثال: وَ اَغْطَشَ لَيْلَها: و شبش را تاريك گرداند