کلیدواژه:عقب
کلیدواژه:عقب
به نام خدا
سلام
امروزمیخواهیم راجع به ریشه عَقَبَ ومشتقات ان صحبت کنیم وکلیدواژه ماعبارتست از:
عقب
اصل معنای این ریشه،دنباله وپیامد وپشت سرمیباشد.عقوبت، به زیانی که به دنبال گناه، دامنگیرانسان میشودگفته میشودوعِقاب،به معنای عقوبت هست.این دوکلمه معمولادرمعنای مجازات وعذاب بکارمیروند.
درقران ،این ریشه به معنای غنیمتی که بعدازشکست کفاردرجنگ به دست امده است نیز، بکاررفته است چراکه نوعی مجازات مالی برای کفارمیباشد.
درزبان عربی،به پاشنه پا، عَقِب،گفته میشودچون درپشت پاقرارگرفته است.این واژه،استعاره ازفرزندونسل نیزمیباشدچراکه فرزندان ،دنباله انسان میباشند.
عَقِب،به نسلهای گذشته و پیشین نیزگفته میشودچون به لحاظ زمانی،درعقب نسل کنونی قراردارند.
فعل این ریشه وقتی باحرف اضافه عَلیٰ همراه گردد به معنای بازگشت یا به عقب برگشتن میباشدکه مفهوم ان دردین واعتقادات ، بازگشت به دوران قبل ازاسلام یاکفر
میباشدکه به ان، ارتدادنیزگفته میشود.
عُقْبْ،نیزازاین ریشه بوده به معنای فرجام وپایان
هرچیزمیباشداسم تفضیلی ان ،اَعْقَبْ وعُقبیٰ به ترتیب برای مذکرومونث میباشد.
منظورازعُقبی،درمتون دینی،اخرت میباشد.
این کلمه هم درعذاب وهم درثواب بکارمیرود.
عَقَبه،نیز ازاین ریشه بوده به معنای دنباله میباشدوبه راه باریک کوهستانی یاگردنه گفته میشودکه ماننددُم ،باریک است وچون عبورازگردنه سخت هست این واژه به معنای سخت ودشوارنیزمیباشد.
مُتَعاقب، به معنای بعداً ،وعاقبت، به معنای سرانجام میباشد.
تعقیب ،به معنای دنبال کردن یاانجام دادن کاری پس ازکاردیگرمیباشد.
عُقاب (بازشکاری)،نیزازاین ریشه است چون این پرنده همواره به دنبال شکارهست.
یعقوب نیزکه نام یکی ازپیامبران الهیست ازاین ریشه میباشد وازعقِب گرفته شده ودروجه تسمیه ان گفته شده که حضرت یعقوب علیه السلام بعد(عَقَب)برادردوقلوی خود،عیسوبه دنیاامده درحالیکه پاشنه(عَقِب) پای اوراگرفته بود.
وحالامیپردازیم به مثالهای قرانی این ریشه:
🔺معاقبه:(باب مفاعله)مجازات کردن
مثال:وَإِنْ عَاقَبْتُمْ فَعَاقِبُوابِمِثْلِ مَاعُوقِبْتُم بِهِ:واگرخواستیدمجازات کنید،به همان میزان که مجازات(عذاب)شده اید،مجازات کنید
مثال:وَإِنْ فَاتَکُمْ شَیْءٌ مِنْ أَزْوَاجِکُمْ إِلَی الْکُفَّارِ فَعَاقَبْتُمْ:واگربعضی ازهمسران شمابه سوی کفاررفتندوشماانها(کفار)رابه عقوبت (وپرداخت غنیمت)گرفتارکردید.
🔺اعْقاب:(باب افعال):درپی امدن،برجای گذاشتن
مثال:فَأَعْقَبَهُمْ نِفَاقًافِی قُلُوبُهُمْ:این عمل،نفاق رادردلهایشان به دنبال داشت (برجاگذاشت)
🔺تعقیب:(باب تفعیل)انجام دادن کاری پس ازکاردیگر
مثال:وَلَّی مُدْبِراً وَلَمْ یُعَقِّبْ:پشت کردوتعقیب نکرد(پشت سرخودرانگاه نکرد)
🔺عقَبَة:گردنه
مثال:فَلَااقْتَحَمَ الْعَقَبَة:ازگردنه ی سخت نگذشت.
🔺عقِب:پاشنه پا،فرزندونسل،تثنیه ان میشود>>>عَقِبَیْن و جمع ان میشود>>>اَعقاب
مثال:وَجَعَلَهَاکَلِمَةً بَاقِیَةًفِی عَقِبِهِ:ان را(توحید)کلمه پاینده ای درنسلهای بعدازخودقرارداد.
مثال:إِنْ تُطِیعُواالَّذِینَ کَفَرُوایَرُدُّوکُمْ عَلَی أَعْقَابِکُمْ:اگرازکسانیکه کافرشده انداطاعت کنید،شمارابه گذشته هایتان برمی گردانند.
مثال:نَکَصَ عَلیٰ عَقِبَیْهِ:بردوپاشنه خویش به عقب برگشت(فرارکرد)
مثال:وَمَنْ یَنْقَلِبْ عَلیٰ عَقِبَیْهِ:وهرکس به عقب برگردد(مرتدشود)
🔺عقْب:عاقبت،پایان هرچیز
مثال:هُوَخَیْرٌ ثَوَاباً وَخَیْرٌعُقْباً:اوست که بهترین ثواب وبهترین عاقبت رادارد.
🔺عقْبیٰ:اسم تفضیلی برای مونث،عاقبت
مثال:وَعُقْبَی الْکَافِرِینَ النَّارُ:وعاقبت کافران اتش جهنم است
مثال:أُولَئِکَ لَهُمْ عُقْبَی الدّار:برای انان عاقبت نیک منزلگاه اخرت است.
🔺عقاب:عقوبت،کیفر،مایه عبرت
مثال:إِنَّ الّلهَ شَدِیدُ الْعِقَاب:خداونددارای عقوبت شدیداست.
🔺عاقِبَت:سرانجام
مثال:وَالْعَاقِبَةُ لِلْمُتَّقِین:و عاقبت(نیکو) مخصوص پرهیزکاران است.
🔺معَقِّب:(اسم فاعلی)تعقیب کننده،جمع ان میشود>>>مُعَقِّبات:فرشتگان شب وروزکه پشت سریکدیگرمی ایند.
مثال:لَامُعَقِّبَ لِحُکْمِهِ:حکم خداراتعقیب کننده ای نیست.(هیچکس نمیتوانددرحکم خداتصرف کندویاازافعال اوبازجویی کند)
مثال:لَهُ مُعَقِّباتٌ مِنْ بَیْنَ َیَدَیْهِ وَمِنْ خَلْفِهِ یَحْفَظُونَهُ مِنْ أَمْرِالّلهِ:برای او،فرشتگانی است که پی درپی،ازپیش رو،وازپشت سر،اوراازفرمان خداحفظ میکنند.